Status             Fa   Ar   Tu   Ku   En   De   Sv   It   Fr   Sp  
You need TAHOMA font version 3.0 or higher to see Kurdish characters

ڕووداوه‌ گه‌وره‌كان‏و ئینسانه‌ بچووكه‌كان

له‌په‌راوێزی‌ قسه‌كانی‌ ئه‌م دوایی‏یه‌ی‌ عبدالله‏ی‌ مهتدی‌دا


به‌داخه‌وه‌ واده‌رئه‌كه‌وێ‌ كه‌ جه‌نابی‌ عبدالله‏ی‌ مهتدی‌ سه‌ره‌نجام له‌ ڕووداوه‌كانی‌ شه‌ش ساڵی‌ پێشووی‌ ناو حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ ئێران كه‌ بووه‌ مایه‌ی‌ جیابوونه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ به‌سڵامه‌تی‌ ده‌رنه‌چووه‌. گومان له‌وه‌دا نی‌یه‌ كه‌ ئه‌و ده‌ورانه‌، بۆ هه‌موومان ده‌ورانێكی‌ دژوار بوو. هه‌م بۆ ئێمه‌، هه‌م بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌ له‌و ڕێكخراوه‌یه‌دا مانه‌وه‌، هه‌م بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ش كه‌ هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ ڕێگایه‌كی‌ تریان گرته‌ به‌ر. به‌ڵام زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ ئه‌و سه‌دان هه‌ڵسووڕاوه‌ سیاسی‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵی‌ ڕابردوودا سه‌ره‌نجام ڕێگای‌ خۆیان دۆزی‌یه‌وه‌و ئه‌و ئاڵوگۆڕو جیابوونه‌وانه‌یان وه‌كو قۆناغ‏و ده‌وره‌یه‌ك له‌ژیانی‌ خۆیان سه‌یركردو تێ‌یان په‌ڕاند. به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ وادیاره‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ هه‌رله‌وێدا كه‌وت‏و مایه‌وه‌.

درۆنامه‌كه‌ی‌ ئه‌خیری‌ ئه‌و له‌دژی‌ من‏و حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌و درۆ هه‌ڵبه‌ستنه‌ سه‌رسام كه‌ره‌كانی‌ له‌باره‌ی‌ مێژووی‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ ئێرانه‌وه‌، هه‌رچه‌ند له‌ڕووی‌ زمان پیسی‌یه‌وه‌ هه‌نگاوێكی‌ گه‌وره‌یه‌ كه‌ ئه‌و له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م چه‌ند ساڵه‌دا هه‌ڵی‌ گرتووه‌، به‌ڵام له‌ڕووی‌ ناوه‌ڕۆكه‌وه‌ تازه‌ نی‌یه‌. ئه‌مه‌ ته‌نها هه‌نگاوێكی‌ تره‌ به‌و ئاقاره‌دا كه‌ ئه‌و له‌ شه‌ش ساڵ‌ به‌رله‌ئێستاوه‌ گرتی‌یه‌ به‌ر. هه‌ر ئه‌وكاته‌ هه‌ندێ‌ قسه‌ی‌ له‌م بابه‌ته‌ی‌ كردو هه‌رئه‌وكاته‌ش وه‌ڵامی‌ وه‌رگرته‌وه‌. وه‌ هه‌رله‌به‌ر هه‌ست كردن به‌ مه‌یلی‌ ئه‌وو چه‌ند كه‌سێكی‌ تر بۆ ئه‌م جۆره‌ جموجۆڵه‌ غه‌یره‌ سیاسی‌و ئیفترا دروستكردنانه‌ بوو كه‌ من‏و هاوڕێ‌یانی‌ تری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌، سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ڕامان گه‌یاند ده‌مانه‌وێ‌ له‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ ئێران جیابینه‌وه‌، به‌ڵام تا كۆتایی‌ پلنیۆمی‌ بیست‏و یه‌كه‌م له‌ ڕابه‌رایه‌تی‌ ئه‌و حزبه‌دا ماینه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌م شێوازانه‌ له‌كاتی‌ جیابوونه‌وه‌دا مه‌یدان په‌یدا نه‌كه‌ن. هه‌ركه‌سێك نووسراوه‌كه‌ی‌ ئه‌مڕۆی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ بخوێنێته‌وه‌ ده‌توانێ‌ ئه‌و بێنێته‌ به‌رچاوی‌ خۆی‌ كه‌ ئه‌م جۆره‌ قسانه‌ له‌ كه‌ش‏وهه‌وایه‌كی‌ قوتبیی‌‏و له‌ ڕێكخراوێكی‌ گه‌وره‌و چه‌كداردا ده‌یتوانی‌ چ ئاكامێكی‌ ترسناكی‌ لـێ‌ بكه‌وێته‌وه‌. ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و ڕێكخراوه‌ به‌و فه‌رهه‌نگه‌ سیاسی‌یه‌ به‌رزه‌وه‌ ئه‌و جیابوونه‌وه‌یه‌ی‌ عه‌مه‌لی‌ كرده‌وه‌، گه‌واهی‌نامه‌ی‌ شانازی‌یه‌ بۆ هه‌موو هه‌ڵسووڕاوانی‌ ئه‌و حزبه‌. جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ هیچ كاتێك ئه‌و فه‌رهه‌نگه‌ی‌ ده‌رك نه‌كرد.

بۆچی‌ لایه‌نگری‌ پێشووی‌ ئێمه‌، هاوڕێ‌ی‌ پێشووی‌ ئێمه‌، كه‌سێك كه‌ حه‌زی‌ ئه‌كرد خۆی‌ به‌ داكۆكی‌كه‌ری‌ خه‌ت‏و باسی‌ كۆمۆنیزمی‌ كرێكاری‌ ناوبه‌رێت، كه‌سێك كه‌ تا دوا ساتی‌ جیابوونه‌وه‌ی‌ ئێمه‌، نانووس كردنی‌ خۆی‌ له‌ فراكسیۆنی‌ كۆمۆنیزمی‌ كرێكاری‌دا ده‌دا به‌گوێ‌ی‌ ئه‌م‏وئه‌ودا، كه‌سێك كه‌ به‌درێژایی‌ هه‌شت ساڵ‌ له‌ هیچ كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا ته‌نانه‌ت یه‌ك كه‌لیمه‌شی‌ له‌دژی‌ ئێمه‌ نه‌وتووه‌، كه‌سێك كه‌ له‌و حزبه‌دا ده‌نگی‌ له‌دژی‌ هیچ پێشنیارو ته‌رحێكی‌ئێمه‌ نه‌داوه‌، كه‌سێك كه‌ پلنیۆم له‌دوای‌ پلنیۆم، ته‌نانه‌ت دوای‌ ڕاگه‌یاندنی‌ نییه‌تی‌ ئێمه‌ بۆ جیابوونه‌وه‌، ده‌نگی‌ به‌ "شه‌خسی‌ منصور حكمت" داوه‌ بۆ ڕابه‌رایه‌تی‌ ئه‌و حزبه‌، ئه‌مڕۆ ئاوا به‌م شێوه‌ هیستریك‏و ناشرینه‌ قسه‌ به‌ئێمه‌و ئه‌و ده‌ورانه‌ ده‌كات؟ بادانه‌وه‌ به‌لای‌ ڕاستدا، دڵڕاگرتنی‌ باڵی‌ ڕاستی‌ به‌جێ‌ماو له‌كۆمه‌ڵه‌ی‌ پاش جیابوونه‌وه‌، ته‌مه‌لوق‏و ماستاوكردن بۆ مام جه‌لاله‌كان‏و هه‌وڵدان بۆ لـێ‌بووردن‏ له‌ باره‌گای‌ ناسیۆنالیزمی‌ كورددا، "خۆئاماده‌كردن" بۆ هه‌ڵبژادنی‌ كۆمیته‌ی‌ ناوه‌ندی‌ له‌ كۆنگره‌دا؟ زۆر باشه‌، هه‌موو ئه‌مانه‌ به‌جێ‌ی‌ خۆیان. به‌ڵام له‌قسه‌كانی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌دا په‌یامێك له‌پشتی‌ ئه‌مانه‌وه‌یه‌. ئه‌م مه‌فاهیمانه‌ مانایه‌كی‌ له‌ئه‌ندازه‌ به‌ده‌ر سیاسی‌ ده‌به‌خشنه‌ كرده‌وه‌كانی‌ ئه‌مڕۆی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ نووسراوه‌كه‌ی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا ڕاگه‌یاندنێكه‌ سه‌باره‌ت به‌ هه‌ره‌سهێنانێكی‌ شه‌خسیی‌. ڕه‌نگه‌ عبدالله‏ی‌ موهته‌دی‌ ته‌نها كه‌سێك بێت كه‌ توانی‌ له‌ئاڵوگۆڕو جیابوونه‌وه‌كانی‌ ناو حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ ئێران تراژیدیایه‌كی‌ شه‌خسی‌ بۆخۆی‌ دابتاشێ‌. به‌داخه‌وه‌، واده‌رئه‌كه‌وێت كه‌ پرۆسه‌ی‌ جیابوونه‌وه‌ سه‌رباری‌ ئه‌و هه‌موو هه‌وڵه‌ی‌ هه‌مووان، سه‌ره‌نجام بێ‌قوربانی‌دان نه‌بوو.

بادانه‌وه‌ی‌ سیاسی‌ شتێكی‌ سه‌مه‌ره‌ نی‌یه‌. له‌جیهانی‌ سیاسه‌تدا زۆرێك باده‌ده‌نه‌وه‌. هه‌ندێكیان له‌ڕووی‌ به‌رژه‌وه‌ندی خوازی‌و حیساب كردنی‌ سوودو زیانه‌وه‌، هه‌ندێكیان له‌ڕووی‌ ده‌رك كردنی‌ حه‌قیقه‌تی‌ تازه‌وه‌ یان ئه‌وه‌ی‌ خۆیان پێ‌یان وایه‌ حه‌قیقه‌تی‌ تازه‌یه‌. به‌ڵام ئه‌م حاڵه‌ته‌ی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌، بادانه‌وه‌ی‌ سیاسی‌ نی‌یه‌. ئه‌م ئیدعایه‌ی‌ كه‌ گوایه‌ی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ ئه‌مڕۆ به‌وه‌ گه‌یشتووه‌ كه‌ بۆ ماوه‌ی‌ هه‌شت ساڵ فریوی‌ منصور حكمتی‌ خواردبوو و ببووه‌ په‌یژه‌ی‌ سه‌ركه‌وتنی‌ ئه‌وو ئه‌مڕۆ توڕ دراوه‌، نه‌ لێكدانه‌وه‌یه‌كی‌ سیاسی‌یه‌و نه‌جدی‌یه‌. خۆشیان باوه‌ڕیان پێ‌ی‌ نی‌یه‌. چه‌ندین جار هه‌ر خودی‌ ئه‌م جه‌نابانه‌ وه‌ڵامی‌ ئه‌م قسه‌ پڕوپووچانه‌یان به‌ ئاخونده‌ خه‌ڵكی‌یه‌كان‏و پاسدارانی‌ دژی‌ خه‌ڵكی‌ له‌كوردستان داوه‌ته‌وه‌. وه‌تازه‌، له‌ هیچ شوێنێك ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ناكه‌ن كه‌ سه‌ره‌نجام كه‌ی‌ له‌ كه‌روێشكه‌ خه‌ویان ڕاپه‌ڕین‏، چۆن له‌خه‌و هه‌ستان‏و سه‌ره‌نجام له‌ چ وه‌ختێكه‌وه‌ ئیتر مه‌سئولییه‌تی‌ كارو كرده‌وه‌كانی‌ خۆیان ده‌گرنه‌ ئه‌ستۆ. بۆچی‌ ده‌بێ‌ گوێگری‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌، دوای‌ ئه‌م ئیعترافه‌ی‌ ئه‌و به‌ گێلی‌و شوێن كه‌وتنی‌ سیاسی‌ كوێرانه‌، ده‌بێ‌ جۆرێك ئیحترام بۆ ئه‌وو بیروباوه‌ڕه‌كه‌ی‌ دابنێت‏و بییه‌وێت "بڵاوكراوه‌ تیۆری‌"یه‌كه‌ی‌ بخوێنێته‌وه‌؟ نه‌خێر، ئه‌مه‌ بیروباوه‌ڕی‌ واقعی‌ی‌ خودی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دیش نی‌یه‌، به‌ڵام هه‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و ئاماده‌یه‌ ئاوا خۆی‌ به‌ به‌رچاوی‌ هه‌مووانه‌وه‌ سووك بكات، حه‌قیقه‌تێكی‌ بنه‌ڕه‌تی‌تر له‌باره‌ی‌ كاری‌ ئه‌مڕۆیه‌وه‌ به‌یان ده‌كات.

جیاوازی‌یه‌كی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ له‌نێوان بادانه‌وه‌ی‌ سیاسی‌و تۆبه‌كردندا هه‌یه‌. بادانه‌وه‌ی‌ سیاسی‌ خاڵی‌ ده‌ستپێكردنی‌ حه‌ره‌كه‌تێكه‌. ئاماده‌یی‌ نیشاندانه‌ بۆ هه‌نگاو هه‌ڵگرتن به‌ ڕێڕه‌وێكی‌ تردا. به‌ڵام تۆبه‌، خاڵی‌ كۆتایی‌ ڕێچكه‌یه‌كه‌. ڕاگه‌یاندنی‌ شكست‏و ته‌سلیم بوونه‌. ئه‌وه‌ی‌ كه‌سێكی‌ تۆبه‌ كردوو ئه‌یخاته‌ سه‌ر زمانی‌، نه‌ بۆ خودی‌ ئه‌وو نه‌ بۆ ئه‌و كه‌سه‌ی‌ داوای‌ تۆبه‌ی‌ لـێ‌كردووه‌و نه‌ بۆ ته‌ماشاكه‌ران، حه‌قیقه‌تێكی‌ نی‌یه‌، ده‌زانن حه‌قیقه‌تی‌ نی‌یه‌، پێویست ناكات هه‌یبێت، قه‌رار نی‌یه‌ هه‌یبێت. تۆبه‌كردن ڕاگه‌یاندنی‌ ووردبوونی‌ شه‌خسییه‌ت‏و ئیراده‌ی‌ ئه‌و كه‌سه‌یه‌. وه‌ ده‌بێ‌ هه‌ر ئه‌مه‌ش نیشانی‌ هه‌مووان بدات. سووكایه‌تی‌ كردن به‌ موقه‌دده‌ساتی‌ پێشووی‌ خۆت، به‌هاوڕێ‌یانی‌ پێشووی‌ خۆت، گاڵته‌كردن به‌ ئیفتخارات‏و ده‌سكه‌وته‌كانی‌ پێشووی‌ خۆت، ژێرپێ‌نانی‌ پره‌نسیپه‌كانی‌ پێشووی‌ خۆت‏و ئینكاری‌ كردنی‌ بێ‌شه‌رمانه‌ی‌ حه‌قیقه‌ته‌ زیندووه‌كانی‌ به‌رچاوی‌ خۆت، هه‌موو ئه‌مانه‌ بڕیاره‌ ئه‌م ووردبوونه‌ نمایش بكه‌ن. ناوه‌ڕۆكی‌ باسه‌كه‌ی‌ جه‌نابی‌ مه‌هته‌دی‌ پووچه‌، هه‌روه‌ك خودی‌ خۆیشی‌ كارێكی‌ به‌ ناكۆكی‌ی‌ سه‌رسوڕهێنه‌ری‌ قسه‌كانی‌ ئه‌مڕۆی‌ له‌گه‌ڵ‌ مێژوویه‌كی‌ نووسراودا نی‌یه‌. ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌م قسانه‌ی‌ سه‌دو هه‌شتا پله‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌ قسه‌ ڕه‌سمی‌یه‌كانی‌ پێشووی‌ خۆیه‌وه‌یه‌تی‌ ئازاری‌ نادات. ئه‌و به‌پێچه‌وانه‌وه‌ خه‌ریكه‌ ئه‌مه‌ ڕاده‌گه‌یه‌نێ‌: "هیچ شه‌رم ناكه‌م، من ڕۆیشتووم، ئیتر هه‌موو شتێك ئه‌شێ‌ بڵێم، ئیتر هه‌موو كارێك ئه‌شێ‌ بكه‌م."

چ كه‌سێك داوای‌ ئه‌م ته‌سلیم بوون‏و حه‌قاره‌ته‌ی‌ له‌و كردووه‌؟ چ هێزێك، چ فاكته‌رێك، چ پێداویستی‌یه‌ك، ئه‌وی‌ ئاوا ناچار به‌ ده‌ربڕینی‌ په‌شیمانی‌ كردووه‌؟ نه‌ بزووتنه‌وه‌ی‌ ناسیۆنالیستیی‌ كوردو نه‌ چه‌پی‌ خه‌ڵكی‌ی‌ ئێران‏ هیچ كامیان ئه‌م تاقیكردنه‌وه‌ ده‌ردناكه‌یان بۆ قبووڵكردنی‌ ئه‌و له‌ مه‌حفه‌له‌كه‌یاندا دانه‌نابوو. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر واش بووایه‌ ده‌كرا بپرسین بۆچی‌ ئه‌و ئاماده‌ بووه‌ ئه‌م به‌هایه‌ بدات. ئه‌و ده‌یتوانی‌ چه‌پتر بووایه‌، به‌ئه‌ده‌بتر بووایه‌، به‌ئینسافتر بووایه‌، ڕاستگۆتر بووایه‌، به‌ڕه‌وشت‏تر بووایه‌، به‌پره‌نسیپ‏تر بووایه‌و به‌هۆی‌ خه‌تی‌ سیاسی‌ خۆیه‌وه‌ لایه‌نگریی‌ نه‌ته‌وه‌چی‌یه‌ كورده‌كانی‌ بۆلای‌ خۆی‌ ڕابكێشایه‌، له‌ یه‌كێتی‌ چه‌پی‌ كرێكاری‏شدا خۆی‌ ناونوس بكات‏و بۆ كۆمیته‌ی‌ ناوه‌ندیی‌ ڕێكخراوه‌كه‌ی‌ خۆشی‌ هه‌ڵبژێردرایه‌. بڕوا ناكه‌م هیچ بزووتنه‌وه‌یه‌ك، هه‌رچه‌ندێك بۆرژوایی‌و عه‌شایه‌ری‌و دواكه‌وتووش بێت، پێ‌ی‌ خۆش بێت كه‌ شه‌خسییه‌ت‏و ڕابه‌رانی‌ خۆی‌ یان دۆست‏و هاوپه‌یمانانی‌ خۆی‌ له‌نێو شكست خواردووه‌كان، فریو خواردووه‌كان‏و تۆبه‌ كردووه‌كان‏دا هه‌ڵبژێرێت. له‌ڕووی‌ سیاسی‌یه‌وه‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ نه‌ ناچار بووه‌و ناپێویستی‌ به‌وه‌ بووه‌ كه‌ ئه‌م ڕۆژه‌ی‌ به‌سه‌ردا بێت. مه‌گه‌ر چه‌ند كه‌سی‌ تر له‌به‌شداربووانی‌ ئه‌و مێژووه‌ ده‌ ساڵه‌یه‌دا هه‌یه‌ كه‌ ئاماده‌بن بۆ دڵخۆش كردنی‌ ئه‌م‏و ئه‌و یان به‌ده‌ستهێنانی‌ ئه‌م یان ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌ سیاسی‌‏و ڕێكخراوه‌یی‌ ئاره‌زومه‌ندانه‌ ئه‌و ساڵانه‌و ئه‌و پراتیكه‌و ته‌نانه‌ت ناسنامه‌ی‌ سیاسی‌ خۆیان له‌ماوه‌ی‌ ده‌یه‌یه‌كدا بخه‌نه‌ ژێرپێ‌وه‌؟ نه‌خێر، ئه‌مه‌ ئیتر هه‌ڵبژاردنێكی‌ شه‌خسی‌یه‌. له‌ناخه‌وه‌ هه‌ڵده‌قووڵێ‌. ناكرێ‌ ئه‌مه‌ بخرێته‌ ئه‌ستۆی‌ سیاسه‌ت. ناكرێ‌ ئه‌مه‌ بخرێته‌ ئه‌ستۆی‌ جه‌لال تاڵه‌بانی‌و ڕاه كارگه‌ر و عومه‌ری‌ ئیلخانی‌زاده‌.

له‌وه‌ڵام به‌ درۆكانی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ سه‌باره‌ت به‌ مێژوو و په‌یوه‌ندی‌یه‌كان‏و هه‌ڵسووڕاوانی‌ حزبی‌ كۆمۆنیست‏و كۆمه‌ڵه‌ی‌ ئه‌و كاته‌، هاوڕێ‌یانێكی‌ تر وه‌ڵامی‌ شایسته‌یان داوه‌ته‌وه‌. ئه‌و "بیره‌وه‌ری‌"یه‌ هه‌ڵبه‌ستراوانه‌ی‌ كه‌ له‌وسه‌رده‌مه‌ی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌، ته‌نانه‌ت شایسته‌ی‌ به‌درۆخستنه‌وه‌ش نین. له‌وه‌ڵامیش به‌ هه‌موو جنێوو ئیفترا شخسی‌یه‌كانی‌ ئه‌و به‌ من، ته‌نها له‌ یه‌ك ڕسته‌دا ڕای‌ خۆم له‌سه‌ر ئه‌و ده‌ڵێم. ته‌نانه‌ت ئه‌و ڕۆژه‌ش كه‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ له‌م به‌ری‌ په‌رژینه‌كه‌وه‌ بوو و ئیدعای‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌كرد كه‌ هاوبیری‌ ئێمه‌یه‌، نه‌ ئه‌وم به‌ كه‌سێكی‌ قووڵ‌و پڕمایه‌ زانیووه‌و نه‌ زه‌ڕڕه‌یه‌كیش له‌سه‌ر ئه‌وو ئینتمای‌ ئه‌و بۆ ئه‌م ڕیزه‌ حیسابم ده‌كرد. جمۆجۆڵه‌كانی ئه‌و له‌وبه‌ری‌ په‌رژینه‌كه‌شه‌وه‌ مایه‌ی‌ دڵخۆشی‌یه‌كی‌ زیاتر نی‌یه‌.

هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ ده‌بێ‌ بۆ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌ی‌ ئێران ئه‌گه‌ر له‌ ئیمكاناته‌كانی‌ بانده‌ ڕه‌ش‏و كوته‌ك به‌ده‌سته‌كانی‌ نه‌ته‌نها ڕاستی‌ كۆنه‌په‌رست به‌ڵكو "چه‌پ"ی‌ ناسیۆنالیستیش له‌دژی‌ كۆمۆنیزمی‌ كرێكاری‌ غافڵ‌ ببێت. جموجۆڵه‌كانی‌ ئه‌خیری‌ عبدالله‏ی‌ موهته‌دی‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا ده‌بێ‌ له‌م چوارچێوه‌یه‌دا ده‌رك بكرێت. ئه‌و ده‌یه‌وێت له‌دژی‌ ئێمه‌ حزبی‌ نه‌فره‌ت دروست بكات. بێ‌شك ده‌بێ‌ ناوی‌ بخرێته‌ نێو لیستی‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ زووتر ده‌ستیان پركردووه‌و له‌ویش وه‌ستا ترن.

ڕسوایی‌ سیاسیی‌ یان كۆت‏وبه‌ندی‌ دبلۆماسی‌،
دیسانه‌وه‌ ده‌رباره‌ی‌ ناوه‌ڕۆكی‌ باسه‌كه‌

خاسییه‌تی‌ هاتنه‌ خواره‌وه‌ی‌ ئاستی‌ نووسراوه‌كانی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ بۆ خۆی‌ هه‌رشتێك بێت، بۆ ڕێكخراوه‌كه‌ی‌ ئه‌و بڕیاره‌ ئه‌وه‌ بێت كه‌ باسی‌ ڕاست ڕه‌ویی‌ سیاسی‌یان له‌كوردستانی‌ عێراق‏و دۆستایه‌تی‌یان له‌گه‌ڵ‌ هێزه‌ كۆنه‌په‌رسته‌كانی‌ ناوچه‌كه‌دا بشارێته‌وه‌. ئه‌م ڕه‌خنه‌یه‌ هێشتا له‌جێگای‌ خۆیه‌تی‌و ئه‌و پرسیارانه‌ی‌ خرابوونه‌ گۆڕ هه‌روا به‌بێ‌ وه‌ڵام ماونه‌ته‌وه‌.

به‌رله‌ هه‌رشتێك ده‌بێ‌ به‌ڕۆشنی‌و به‌ساده‌یی‌ ئه‌وه‌ بڵێم كه‌ دوور كردنه‌وه‌ی‌ ڕێكخراوه‌ سیاسی‌یه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌ ئێرانی‌یه‌كان له‌ كۆنه‌په‌رستیی‌ ناوچه‌كه‌، خواستێكی‌ ئاشكراو سیاسه‌تێكی‌ ڕاگه‌یه‌نراوی‌ هه‌ردوو حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌ی‌ ئێران‏و عێراقه‌. ئه‌مه‌ سیاسه‌تێكی‌ ڕه‌واو شۆڕشگێڕانه‌و سروشتی‌ ئێمه‌یه‌. هه‌رچه‌ندێك جه‌نابی‌ موهته‌دی‌‏و كه‌سانی‌ وه‌كو ئه‌و هات‏وهاوار بكه‌ن، خه‌ڵك هان بده‌ن‏و پیلانگێڕیی‌ بكه‌ن، ناتوانن به‌قه‌د سه‌ره‌ ده‌رزی‌یه‌ك حه‌قانییه‌تی‌ ئه‌م خواسته‌ له‌كه‌دار بكه‌ن‏و پێ‌داگرتنی‌ ئێمه‌ له‌سه‌ر ئه‌م سیاسه‌ته‌ كه‌م بكه‌نه‌وه‌. رێگه‌ بده‌ن دیمه‌نێكی‌ هاوتای‌ ئه‌مه‌ بێنینه‌ به‌رچاوی‌ خۆمان، ڕه‌نگه‌ نیشاندانی‌ ئه‌بعاده‌ واقعی‌یه‌كانی‌ ئه‌م گرێ‌یه‌ ساده‌تر بكاته‌وه‌. بیهێننه‌ به‌رچاوتان، هه‌روه‌كو چۆن به‌كرده‌وه‌ ده‌رهات، رێكخراوی‌ ڕزگاریبه‌خشی‌ فه‌له‌ستین دوای‌ هاتنه‌سه‌ركاری‌ خومه‌ینی‌ له‌گه‌ڵ‌ ده‌وڵه‌ت‏و ڕه‌وتی‌ ئیسلامی‌ له‌ ئێران نزیاكه‌یه‌تی‌ بكات. به‌ڕه‌سمی‌ ڕژێمی‌ ئیسلامی‌ وه‌كو به‌رهه‌می‌ ڕه‌وای‌ شۆڕشی‌ خه‌ڵك به‌ڕه‌سمی‌ بناسێت. لایه‌نگریی‌ له‌ ده‌سه‌ڵاتدارێتی‌ ڕژێمی‌ ئیسلامی‌ بكات‏و له‌ تاران بنكه‌ بكاته‌وه‌. وا بێننه‌ به‌رچاوتان كه‌ ئه‌م ڕێكخراوه‌ سه‌ره‌ڕای‌ بینینی‌ سه‌ركوت‏و ده‌ستگیری‌یه‌كان‏و دواتریش ئیعدامه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌ شۆڕشگێڕی‌ دوای‌ ٣٠ی‌ خورداد ، نه‌ته‌نها ناڕه‌زایه‌تی‌ ده‌رنه‌بڕێ‌و په‌یوه‌ندی‌ خۆی‌ نه‌پچڕێنێ‌، به‌ڵكو هه‌رچی‌ زیاتر لایه‌نگریی‌ له‌ ڕژێمی‌ ئیسلامی‌ بكات‏و دیسانه‌وه‌ ئه‌و به‌ حكومه‌تی‌ ڕه‌وای‌ ئێران ناوبه‌رێت. هه‌رئه‌مه‌نده‌، نه‌ته‌نها حه‌ق ده‌دات به‌ كۆمۆنیستی‌ فه‌له‌ستینی‌ یان ئێرانی‌ كه‌ په‌رده‌ له‌ڕووی‌ ئه‌م په‌یوه‌ندی‌یه‌ هه‌ڵماڵێ‌و داوا بكات كه‌ حه‌قانییه‌تی‌ خواستی‌ ڕزگاریی‌ خه‌ڵكی‌ فه‌له‌ستین نه‌كرێته‌ به‌ڵگه‌ی‌ پاساوكردنی‌ ڕژێمێكی‌ كۆنه‌په‌رست‏و، داوا بكات كه‌ ڕێكخراوی‌ ڕزگاری به‌خش ده‌ست له‌ هه‌لپه‌رستی‌ی‌ خۆی‌ هه‌ڵگرێ‌، ده‌ست له‌ پشتیوانیی‌ سیاسی‌ خۆی‌ له‌م ڕژێمه‌ هه‌ڵگرێ‌و بێته‌ پاڵ‌ شۆڕشگێڕان له‌ ئێران، به‌ڵكو ئه‌مه‌ ده‌كاته‌ ئه‌ركی‌ ئه‌وان. ئێستا وای‌ دابنێین كه‌ ((پی‌. ئێڵ‌. ئۆ)) هه‌ربه‌مه‌ نه‌وه‌ستێ‌و ده‌ست بكات به‌ راگه‌یاندن ده‌ركردن له‌دژی‌ په‌یكارو فیدایی‌ ، ئه‌وان به‌ داروده‌سته‌ی‌ ئه‌م‏و ئه‌و ناوبه‌رێت، ڕابگه‌یه‌نێ‌ كه‌ ئه‌مانه‌ "هێز نین"، "فریویان خواردووه‌"، ناڕه‌زایه‌تی‌نامه‌ بنوسێ‌و بڵێ‌ كه‌ فڵانه‌ ووتاری‌ په‌یكار‏و ڕه‌زمه‌ندگان سه‌رباره‌ت به‌ په‌رده‌هه‌ڵماڵین له‌ڕووی‌ حاڵه‌تێكی‌ دیاریكراو له‌ پشتیوانیی‌ ماددی‌ ((پی‌. ئێڵ‌. ئۆ)) له‌ ڕژێمی‌ ئیسلامی‌ به‌فه‌رمانی‌ بێگانه‌و به‌مه‌به‌ستی‌ جاسووسی‌‏و هاندانی‌ عه‌ره‌بستانی‌ سعودی‌ بووه‌، كه‌ وای‌ دابنێین ئیمكاناتێك ده‌دات به‌ ((پی‌. ئێڵ‌. ئۆ)). ده‌بێ‌ چی‌ به‌ جه‌ماعه‌تێكی‌ به‌مجۆره‌ بڵێ‌ی‌؟ گومانی‌ تێدا نی‌یه‌ كه‌ بۆ ڕێكخراوه‌ كۆمۆنیسته‌كانی‌ ئێران‏و فه‌له‌ستین هیچ شتێك له‌ ڕه‌خنه‌و ڕسواكردنی‌ جدیی‌ ئه‌م شێوازه‌ ئۆپۆرتۆنیستی‌یه‌ ڕه‌واتر نی‌یه‌.

ئه‌م حاڵه‌ته‌ی‌ ڕێكخراوه‌كه‌ی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ له‌ مه‌یدانی‌ كوردستانی‌ عێراقدا ته‌نانه‌ت له‌م نموونه‌ گریمانی‌یه‌ش شوره‌یی‌ترو ڕسواتره‌. ده‌ڵێم نموونه‌ی‌ گریمانی‌، چونكه‌ ((پی‌. ئێڵ‌. ئۆ)) له‌دنیای‌ واقعیدا هه‌رگیز تائه‌م ئاسته‌ خۆی‌ سووك نه‌كرد. وه‌ ده‌ڵێم ڕسواتر، له‌و ڕووه‌وه‌ كه‌ ڕێكخراوه‌كه‌ی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ به‌م ئه‌بعاده‌ دیاریكراوو مه‌حدوده‌وه‌، بێ‌ئه‌وه‌ی‌ سه‌د له‌ هه‌زاری‌ ((پی‌. ئێڵ‌. ئۆ)) پێویستی‌ ماددی‌و دارایی‌و دبلۆماسی‌ هه‌بێت‏و بۆ درێژه‌پێدانی‌ هه‌ڵسووڕانی‌ خۆی‌ پێویستی‌ به‌وه‌ بێت كه‌ خۆی‌ له‌گه‌ڵ‌ "هێزه‌"كاندا بسازێنێ‌، به‌ساده‌یی‌و ئاره‌زوومه‌ندانه‌ خۆی‌ خستۆته‌ ئه‌م هه‌ڵدێره‌وه‌و وادیاره‌ نه‌ته‌نها دزێوی‌یه‌ك له‌م كاره‌دا نابینێ‌، به‌ڵكو ئه‌مه‌ به‌ به‌ڵگه‌ی‌ پایگای‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌و به‌هێزیی‌ خۆی‌ ده‌زانێ‌.

جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ له‌ هه‌ر كوێ‌یه‌ك به‌كه‌ڵكی‌ بێت ڕاده‌گه‌یه‌نێ‌ كه‌ له‌ ساڵی‌ ٩١دا له‌ كوردستان "شۆڕشێك" به‌رپا بووه‌ (هه‌رچه‌نده‌ سه‌باره‌ت به‌ چاره‌نووسی‌ دواتری‌ ئه‌م شۆڕشه‌ بۆ ماوه‌ی‌ ٥ ساڵ‌ بێ‌ده‌نگی‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ ده‌كات). شۆڕشی‌ ٩١ی‌ كوردستان، زۆر باشه‌. به‌ڵام جێگای‌ سه‌رسوڕمانه‌ كه‌ ئه‌م جه‌نابانه‌ له‌ شۆڕشی‌ كوردستاندا بڕیاریان داوه‌ بچنه‌ پاڵ‌ خومه‌ینی‌یه‌كان‏و په‌نجه‌ له‌ په‌یكارو فیدایی‌و ڕه‌زمه‌ندگانی‌ كوردستان ڕابووه‌شێنن. ئێمه‌ پرسیارمان كردووه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر له‌ كوردستان شۆڕش كراوه‌ (وه‌ ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر نه‌شكراوه‌) له‌سه‌ر چ ئه‌ساسێك حزبه‌ میللی‌- عه‌شیره‌تی‌یه‌كانی‌ كورد وه‌كو ده‌سه‌ڵاتدارانی‌ مه‌شروعی‌ كۆمه‌ڵگا قبووڵ‌ ده‌كه‌ن‏و جاڕیان بۆ ده‌ده‌ن؟ بۆچی‌ له‌به‌رامبه‌ر هێرش كردنیان بۆ سه‌ر ماف‏و حورمه‌ت‏و ژیانی‌ خه‌ڵكیدا بی‌ده‌نگن‏و لای‌ هه‌موو دنیا پۆز به‌ دۆستایه‌تی‌یه‌كه‌تانه‌وه‌ لـێ‌ئه‌ده‌ن؟ بۆچی‌ یه‌ك كه‌لیمه‌، ته‌نانه‌ت یه‌ك كه‌لیمه‌، له‌به‌رامبه‌ر تیرۆری‌ ژنان له‌ ڕژێمه‌كه‌ی‌ ئه‌واندا، ده‌ستگیری‌و شكه‌نجه‌دان‏و هه‌ندێ‌ جار كوشتنی‌ كرێكارانی‌ ناڕازی‌و كۆمۆنیسته‌كان له‌لایه‌ن ئه‌وانه‌وه‌، ده‌سبازیی‌ ئاشكرای‌ ئه‌وان له‌گه‌ڵ‌ كۆنه‌په‌رستیی‌ ئیسلامی‌ له‌دژی‌ خه‌ڵك‏و به‌تایبه‌ت كۆمۆنیسته‌كان، سانسۆر كردنی‌ بڵاوكراوه‌ كۆمۆنیستی‌یه‌كان، باج خۆری‌یه‌كانیان له‌ خه‌ڵك‏و شه‌ڕی‌ كۆنه‌په‌رستانه‌یان له‌گه‌ڵ‌ یه‌كترداو سیاسه‌تی‌ خه‌ڵكی‌ به‌باڵ‌به‌ست‏كراوی‌و بێ‌ئومێدی‌ ته‌سلیم به‌عێراق كردنیان، قسه‌ ناكه‌ن‏و له‌به‌رامبه‌ردا به‌ بچووكترین به‌هانه‌ له‌دژی‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌ی‌ عێراق پڕوپاگه‌نده‌ ده‌كه‌ن؟ چۆن له‌به‌رده‌م باره‌گای‌ یه‌كێتی‌ تاڵه‌بانی‌‏و پارتی‌ بارزانی‌ "میوان"ن‏و به‌ئه‌ده‌ب، وه‌ له‌به‌رده‌م حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌ی‌ عێراق خاوه‌ن‏ ماڵ‌‏و جنیۆفرۆش؟ ڕه‌خنه‌ی‌ ئێمه‌ له‌م كاركرده‌ له‌ڕاده‌به‌ده‌ر ڕاست‏‏ڕه‌وانه‌و ئه‌م جێگاوشوێنه‌ غه‌یره‌ قابیلی‌ دیفاعه‌، ڕه‌خنه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ جدی‌و به‌ته‌واوی‌ مه‌شروعه‌. وه‌ڵامی‌ ئه‌م ڕه‌خنه‌یه‌، جنێودان به‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌و منصور حكمت‏و سه‌دان هاوڕێ‌ی‌ دوێنێتان نی‌یه‌. كۆبوونه‌وه‌ بگرن، هاوبیری‌ بكه‌ن‏و سیاسه‌تێكی‌ دروست‏تر بگرنه‌ به‌ر. هیچ عه‌یب نی‌یه‌؟

كاتێك ئێمه‌ ناڕه‌زایه‌تی‌ له‌م ئۆپۆرتۆنیزمه‌ سیاسی‌یه‌ ئاشكرایه‌ له‌ ساحه‌ی‌ سیاسی‌ كوردستانی‌ عێراق‏و ئه‌م پشتیوانی‌یه‌ له‌ حزبه‌ كۆنه‌په‌رسته‌كانی‌ كورد ده‌رئه‌بڕین، ئه‌م جه‌نابانه‌ خۆیان گێل ئه‌كه‌ن‏و له‌جیاتی‌ ئه‌مه‌ به‌تاسه‌وه‌ ده‌كه‌ونه‌ قسه‌كردن له‌ سووده‌كانی‌ په‌یوه‌ندی‌یان له‌گه‌ڵ‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراقدا. زۆر جێگای‌ سه‌رنجه‌ كه‌ نه‌ جه‌نابی‌ ئیلخانی‌زاده‌و نه‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌، كه‌ به‌پێویستی‌ زانیووه‌ ده‌ستێك به‌وتاره‌كه‌ی‌ جه‌نابی‌ ئیلخانی‌زاده‌دا بهێنێت‏و بیڕازێنێته‌وه‌، به‌هیچ جۆرێك خۆیان له‌قه‌ره‌ی‌ شێوه‌ی‌ هه‌ڵوێستی‌ غه‌یره‌ قابیلی‌ دیفاعیان له‌به‌رامبه‌ر حزبه‌ میللی‌- عه‌شیره‌تی‌یه‌كانی‌ كورد ناده‌ن. به‌ته‌واوی‌ بێ‌ده‌نگی‌ له‌م مه‌سه‌له‌یه‌ ئه‌كه‌ن‏و وانیشان ده‌ده‌ن كه‌ گوایه‌ ڕووی‌ ڕه‌خنه‌كه‌ ته‌نهاو ته‌نها له‌ په‌یوه‌ندی‌یان له‌گه‌ڵ‌ عیرَاق‏دایه‌. ئه‌م مانۆڕه‌ دوو هۆی‌ سه‌ره‌كی‌ هه‌یه‌. هۆی‌ یه‌كه‌م به‌ته‌واوی‌ سیاسی‌یه‌‏و به‌ڵگه‌یه‌كی‌ تری‌ ناسنامه‌ی‌ ڕاست‏و ناسیۆنالیستی‌ ئه‌م ڕه‌وته‌یه‌. ئه‌مانه‌ دۆستایه‌تی‌و هاوڕێبازی‌یان له‌گه‌ڵ‌ حزبه‌ كۆنه‌په‌رسته‌كانی‌ كورددا به‌ نه‌نگ نازانن، له‌كاتێكدا ئه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌ڕای‌ خۆشیان به‌ "خاڵی‌ لاواز"یان ده‌ژمێردرێت‏و ده‌بێ‌ ڕوونی‌ بكه‌نه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌یانه‌ له‌گه‌ڵ‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراقدا. حزبه‌ كورده‌كان هه‌رچی‌یه‌ك بن به‌ كۆمه‌ڵه‌ ڕه‌وتێكی‌ نێو بزووتنه‌وه‌ی‌ میللی‌‏و "خۆیی‌" له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێن، له‌كاتێكدا كه‌ عێراق ده‌وڵه‌تێكی‌ "بێگانه‌"یه‌ كه‌ سه‌رباری‌ هه‌موو شتێك دوژمنێكی‌ ڕاسته‌وخۆو ستراتیجی‌ی‌ ئه‌م بزووتنه‌وه‌ خۆیی‌یه‌شه‌. بۆ ڕه‌وتێك كه‌ خۆی‌ به‌به‌شێك له‌ هه‌مان بزووتنه‌وه‌ داده‌نێ‌ بوونی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ حزبه‌ میللی‌یه‌كانی‌ كوردداو ته‌ئییدكردنی‌ ئه‌م حزبانه‌، له‌ڕوانگه‌ی‌ ئه‌وانه‌وه‌ نه‌ نه‌نگه‌و نه‌ پێویستی‌ به‌ ڕوونكردنه‌وه‌ هه‌یه‌. ئه‌م هاوڕێ‌یه‌تی‌یه‌ لای‌ ئه‌وان به‌ مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ دراوو به‌ڵگه‌نه‌ویست‏و سروشتی‌ ده‌ژمێردرێت. به‌ڵام په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ بێگانه‌و دوژمندا، ئه‌و شته‌یه‌ كه‌ له‌م بووتنه‌وه‌یه‌دا ده‌توانێ‌ ببێته‌ مایه‌ی‌ پرسیارو ده‌بێ‌ وه‌ڵامی‌ پێ‌ بدرێته‌وه‌. ئه‌مه‌ بناغه‌ی‌ بیركردنه‌وه‌ی‌ ئه‌وانه‌. دووه‌م، له‌باسی‌ په‌یوه‌ست به‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ عێراقدا هه‌ست به‌ بڕوابه‌خۆبوونێكی‌ زیاتر ده‌كه‌ن، چونكه‌ به‌ قه‌ولی‌ خۆیان ده‌توانن به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ بهێننه‌وه‌ كه‌ ڕابه‌رایه‌تی‌ ئه‌و كاته‌ی‌ حزبی‌ كۆمۆنیست‏و "شه‌خسی‌ منصور حكمت"، پێشتر له‌و حزبه‌دا ته‌ئییدی‌ به‌رقه‌راركردنی‌ په‌یوه‌ندی‌یان كردبوو له‌گه‌ڵ‌ عێراقدا، له‌كاتێكدا كه‌ له‌به‌رامبه‌ر حزبه‌ كورده‌كاندا به‌هانه‌یه‌كی‌ به‌م جۆره‌یان نی‌یه‌. نه‌ته‌نها به‌ڵگه‌نامه‌كانی‌ دژایه‌تی‌ كردنی‌ جدیی‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‌ ته‌ئییدكردنی‌ ئه‌م حزبانه‌ی‌ ناو ساحه‌ی‌ كوردستان هه‌ر له‌سه‌ره‌تای‌ هاتنه‌سه‌ركاریانه‌وه‌ به‌ ئاشكرا بڵاوبووه‌ته‌وه‌، به‌ڵكو ده‌ورانی‌ هاوپشتی‌ ئاشكرای‌ ڕێكخراوه‌كه‌ی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م حزبانه‌دا له‌بنه‌ڕه‌تدا له‌دوای‌ جیابوونه‌وه‌ی‌ ئێمه‌وه‌ ده‌ست پێ‌ده‌كات‏و ئه‌م ڕاست‏ڕه‌وی‌یه‌ ناكرێ‌ به‌ "ته‌ئیید كردنی‌ منصور حكمت" پاساو بكرێ‌. بۆیه‌ له‌ ئه‌نجامدا مه‌سه‌له‌كه‌ دائه‌شكێنن. خۆیان له‌باس ده‌رباره‌ی‌ لایه‌نه‌ سیاسی‌و میحوه‌ری‌یه‌كه‌، واته‌ ناسیۆنالیزم‏و ڕاست‏ڕه‌وی‌ له‌ ساحه‌ی‌ كوردستاندا، ده‌دزنه‌وه‌. وا نیشان ده‌ده‌ن كه‌ گوایا تاوانی‌ پاشكۆیه‌تی‌ بۆ عێراق دراوه‌ته‌ پاڵیان‏و له‌به‌رامبه‌ردا، فۆرمۆڵه‌ كڵێشه‌یی‌و ستۆك‏و سواوه‌كانی‌ باڵی‌ ڕاستی‌ ده‌ ساڵ‌ پێش ئێستای‌ ئه‌و حزبه‌ له‌باره‌ی‌ لایه‌نه‌ ئیجابی‌یه‌كانی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ عێراق بۆ "خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌"و "هه‌بوونی‌ ڕادیۆ" دووباره‌ ده‌كه‌نه‌وه‌.

ڕێگه‌ بده‌ن بۆ به‌رگرتن له‌ لێڵ‌ بوونی‌ باسه‌كه‌ جارێكی‌ تر لێره‌دا چوارچێوه‌ی‌ باسه‌كه‌ به‌ ڕۆشنی‌و به‌كورتی‌ باس بكه‌ین. تا ئه‌و جێگایه‌ی‌ كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ په‌یوه‌ندی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵ‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراقدا، ئێمه‌ قسه‌یه‌كمان له‌ پاشكۆیه‌تی‌ سیاسیی‌ ئه‌وان نه‌كردووه‌. به‌پێچه‌وانه‌وه‌، من له‌ نووسراوه‌كه‌ی‌ ئه‌نته‌رناسیۆنالدا ئه‌وه‌م ڕاگه‌یاندووه‌ كه‌ ئه‌مه‌ ته‌نها په‌یوه‌ندی‌یه‌كی‌ سه‌وداگه‌رانه‌و بازرگانی‌یه‌. ئه‌م دۆستانه‌ خۆشیان خه‌ریكن ئه‌مه‌ به‌ڕۆشنی‌ ده‌ڵێن. له‌ عێراق ئیمكاناتی‌ ماددی‌و نیشته‌جێ‌بوون وه‌رده‌گرن، بۆ هه‌ڵسووڕانیان پێویستی‌یان به‌م ئیمكاناته‌ هه‌یه‌و ئاماده‌شن به‌ها سیاسی‌یه‌كه‌شی‌ بده‌ن. ئه‌وه‌ی‌ كه‌ من له‌و نووسراوه‌یه‌دا ووتم، وه‌ باسێكی‌ تازه‌ش نی‌یه‌ كه‌ پێشتر له‌ ڕیزه‌كانی‌ خودی‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ ئێراندا نه‌كرابێت، ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌م به‌ها سیاسی‌یه‌ ڕۆژبه‌ڕۆژ گرانتر بووه‌. عه‌قڵی‌ سلیم، وه‌ یه‌ك زه‌ڕڕه‌ ده‌رك كردنی‌ ڕاستی‌یه‌ سیاسی‌یه‌كانی‌ ساڵه‌كانی‌ ئه‌م دواییه‌ له‌ عێراق‏و كوردستاندا، حوكم ده‌كات كه‌ ئیتر ئه‌م معامه‌له‌یه‌ هه‌ڵبووه‌شێته‌وه‌. وه‌رگرتنی‌ ئیمكانات له‌عێراق له‌سه‌ره‌تای‌ كاره‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ ئیراده‌ی‌ كۆمه‌ڵه‌دا ناكۆك نه‌بوو. به‌ڵام هه‌نگاو به‌هه‌نگاو، به‌درێژایی‌ چه‌ند قۆناغێك‏و دوابه‌دوای‌ چه‌ند وه‌رچه‌رخانێك، به‌ته‌واوی‌ وای‌ لـێ‌هات. وه‌ ئه‌مه‌ شتێكی‌ تازه‌ نی‌یه‌. هه‌ر له‌كاتی‌ ئێمه‌دا وای‌ لـێ‌ هاتبوو. ئه‌و مه‌حدودییه‌تانه‌ی‌ كه‌ له‌م هه‌لومه‌رجه‌وه‌ سه‌رچاوه‌یان گرتبوو بۆ هه‌موومان له‌ ناوه‌ندیی‌ ئه‌و حزبه‌دا، چ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ ئه‌لته‌رنه‌تیڤێكیان به‌دی‌ نه‌ئه‌كرد‏و چ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌به‌شوێن ڕێگایه‌كه‌وه‌ بوون بۆ ده‌رباز بوون له‌م په‌یوه‌ندی‌یه‌، زۆر تاڵ‌‏و ئازار به‌خش بوو. له‌وه‌ دڵنیا نیم ته‌نانه‌ت كه‌سانێكی‌ وه‌كو جه‌نابی‌ موهته‌دی‌‏و ئیلخانی‌زاده‌ كه‌ به‌به‌رچاوی‌ خه‌ڵكی‌یه‌وه‌ شانازیش به‌م په‌یوه‌ندی‌یه‌وه‌ ئه‌كه‌ن‏و ئه‌مه‌ به‌ به‌ڵگه‌ی‌ پایگای‌ خۆیان له‌نێو "خه‌ڵك"دا داده‌نێن، ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆ بیانه‌وێت له‌سه‌ره‌تاوه‌ ده‌ست پێ‌بكه‌نه‌وه‌ ئاخۆ به‌م ساده‌یی‌یه‌ خۆیان ئه‌خه‌نه‌ ناو په‌یوه‌ندی‌یه‌كی‌ به‌مجۆره‌‏و له‌م ئاسته‌دا. ڕه‌وتی‌ له‌ده‌ستدانی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ ئیراده‌ی‌ سیاسی‌ ڕه‌وتێكی‌ ماددی‌و حاشاهه‌ڵنه‌گر بوو. ئه‌م ڕه‌وته‌ به‌ پاشه‌كشێ‌ی‌ ناوه‌ندیی‌ ئێمه‌ بۆ ناوخاكی‌ عێراق ده‌ستی‌ پێ‌كردو به‌ بۆمبارانی‌ كیمایایی‌ هه‌ڵه‌بجه‌و دواتر ئۆردوگای‌ خۆمان له‌لایه‌ن عێراقه‌وه‌و دواتر ئاواره‌یی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانی‌ عێراق له‌دوای‌ شه‌ڕی‌ خه‌لیج گه‌یشته‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ خۆی‌. لێره‌دا ئیتر ئه‌وه‌ ڕوون بوو كه‌ ده‌بێ‌ چاو به‌په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ عێراقدا بخشێنرێته‌وه‌. ئه‌م په‌یوه‌ندی‌یه‌ له‌ چه‌ند خاڵێكی‌ وه‌رچه‌رخانی‌ چاره‌نووس ساز له‌مێژووی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستاندا بێ‌ده‌نگ بوونێكی‌ مه‌رگبارو زیانباری‌ به‌سه‌ر ئێمه‌دا سه‌پاندبوو و له‌ڕووی‌ سیاسی‌یه‌وه‌ ئیتر نه‌ده‌كرا درێژه‌ی‌ پێ‌بدرێت. كاتێك ئه‌م حه‌قیقه‌تانه‌ بۆ ئه‌م جه‌نابانه‌ ده‌ڵـێ‌ی‌، له‌پشتی‌ ئه‌م ڕسته‌یه‌دا سه‌نگه‌ر ده‌گرن كه‌ "منصور حكمت‏یش ئه‌م په‌یوه‌ندی‌یه‌ی‌ ته‌ئیید كردبوو". من له‌ساڵی‌ ٦١ داو به‌رله‌ پێكهێنانی‌ حزب نه‌ك هه‌ر چه‌ك وه‌رگرتنی‌ كۆمه‌ڵه‌م له‌عێراق ته‌ئیید كردبوو به‌ڵكو هانیشم دابوو. به‌ڵام ناكۆكی‌ له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ عێراقدا، له‌ بڕگه‌ی‌ ئاشتی‌ ئێران‏و عێراق‏‏و ئاسۆی‌ پاڵ‌ پێوه‌نانمان بۆ ناو ناوچه‌كانی‌ قوڵایی‌ عێراق‏دا ده‌ست پێ‌ده‌كات. كه‌سێك كه‌ وه‌كو جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ بییه‌وێت ئه‌م قڵشت‏و بێنه‌وبه‌رده‌ گه‌رمه‌ی‌ دواتر له‌نێو حزب له‌سه‌ر ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ حاشا بكات، ته‌نها خه‌ریكه‌ خۆی‌ ده‌كاته‌ گاڵته‌جاڕ. به‌ڵگه‌نامه‌كانی‌ ئه‌م قسه‌وباس‏و بێنه‌وبه‌ردانه‌ زۆره‌و هه‌ندێكیان هه‌ر ئه‌و كاته‌ به‌ ئاشكرا بڵاوبوونه‌وه‌. قسه‌كانی‌ خودی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ له‌ پلنیۆمی‌ شانزه‌هه‌مدا كه‌ به‌ده‌ستمانه‌وه‌یه‌ بڵاوی‌بكه‌ینه‌وه‌، نموونه‌یه‌كی‌ بچووكی‌ ئه‌م به‌ڵگه‌نامانه‌یه‌. پێشتریش ووتوومه‌و دیسانه‌وه‌ش ته‌ئكیدی‌ لـێ‌ئه‌كه‌مه‌وه‌، من مه‌سئولییه‌تی‌ سیاسه‌ته‌ ڕه‌سمی‌یه‌كانی‌ حزب تا ئه‌وكاته‌ی‌ كه‌ له‌ڕابه‌رایه‌تی‌ ئه‌و ڕێكخراوه‌یه‌دا بووم، واته‌ له‌ كۆنگره‌ی‌ دامه‌زرێنه‌ره‌وه‌ تا ساته‌وه‌ختی‌ جیابوونه‌وه‌، له‌ئه‌ستۆ ده‌گرم. ئێمه‌ له‌ هیچ بڕگه‌یه‌كدا له‌و حزبه‌دا په‌یوه‌ندی‌ پچڕاندنمان له‌گه‌ڵ‌ عێراقدا ته‌رح‏و په‌سه‌ند نه‌كرد. له‌و هه‌لومه‌رجه‌داو به‌و پێكهاته‌ ته‌شكیلاتی‌و شێوازی‌ هه‌ڵسووڕانه‌وه‌، جێبه‌جێ‌كردنی‌ كتوپڕی‌ بڕیارێكی‌ به‌م جۆره‌ ده‌یتوانی‌ ببێته‌ مایه‌ی‌ تراژیدیایه‌كی‌ ئینسانی‌ مه‌زن. له‌ده‌ستدانی‌ ئیمكاناتی‌ جێگیربوون‏و ئیمكاناتی‌ ماددی‌ ته‌نها لایه‌نێكی‌ مه‌سه‌له‌كه‌ بوو، فاكته‌رێكی‌ گرنگتر ئه‌وه‌ بوو كه‌ پچڕینی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ عێراقدا ده‌یتوانی‌ ببێته‌ مایه‌ی‌ هه‌ندێ‌ كرده‌وه‌ی‌ تۆڵه‌سێنانه‌ كه‌ ئێمه‌ له‌به‌رامبه‌ریدا ئه‌گه‌ر بێ‌دیفاع نه‌بووینایه‌، لانی‌ كه‌م زۆر به‌ئاسانی‌ موعه‌ڕڕه‌ز بووین بۆ زه‌ربه‌ خواردن. له‌به‌رئه‌مه‌ ئه‌م ده‌روازه‌یه‌ یه‌كسه‌ر به‌ڕووماندا كراوه‌ نه‌بوو. به‌ڵام له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌شدا مێژووی‌ ئه‌و ده‌وره‌یه‌ شاهیدی‌ به‌رامبه‌ركێ‌ی‌ توندی‌ دوو ڕه‌وته‌: له‌ لایه‌كه‌وه‌ ئێمه‌ كه‌ ده‌مانه‌ویست كادرو ئیمكاناته‌كان هه‌رچی‌ زووتر له‌ژێر كۆنترۆڵی‌ عێراق ده‌ربكه‌ین، موعه‌ڕڕه‌ز بوونمان بۆ زه‌ربه‌ خواردن له‌به‌رامبه‌ر عێراقدا كه‌م بكه‌ینه‌وه‌، شێوازی‌ كاری‌ ته‌شكیلات بگۆڕین‏و كۆتایی‌ بێنین به‌م ده‌ست‏و پێ‌به‌ستراوه‌یی‌یه‌ عه‌مه‌لی‌یه‌ نه‌خوازراوه‌، وه‌ له‌وبه‌ره‌وه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌ ڕێك به‌ لێكدانه‌وه‌ی‌ ساخته‌ی‌ له‌چه‌شنی‌ قسه‌كانی‌ ئه‌مڕۆی‌ موهته‌دی‌ ده‌رباره‌ی‌ "خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌"و بواری‌ كه‌ڵك وه‌رگرتن له‌ "كێشمه‌كێشی‌ ده‌وڵه‌تانی‌ ناوچه‌كه‌" به‌ریان به‌م ڕه‌وته‌ ده‌گرت. سه‌یر له‌وه‌دایه‌ كه‌ عبدالله‏ی‌ مهتدی‌ له‌و ده‌وره‌یه‌دا له‌ ڕیزی‌ ئێمه‌دا بوو، نه‌ك هه‌ر ئه‌مه‌ به‌ڵكو بۆ ده‌وره‌یه‌ك مه‌سئولی‌ پرۆژه‌ی‌ ناردنه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌ڵسووڕاوانی‌ حزب بوو بۆ ئه‌وروپا (وازهێنان له‌ "خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌"؟). هه‌رچۆنێك بێت، ئێمه‌ سه‌ركه‌وتین. تا ڕاده‌یه‌ك هه‌رله‌و حزبه‌داو دواتریش به‌جیابوونه‌وه‌، به‌شی‌ هه‌ره‌زۆری‌ ئه‌و ئیمكانات‏و ئه‌و كادرانه‌مان له‌ژێر كۆنترۆڵی‌ عێراق هێنایه‌ ده‌ره‌وه‌. بێگومان هه‌ندێك ئیمكاناتمان له‌ده‌ست‏دا كه‌ بۆ وه‌ده‌ستهێنانه‌وه‌یان ده‌بێ‌ زۆر تێ‌بكۆشین. به‌ڵام له‌نێو خه‌ڵكی‌ كوردستاندا وه‌كو حزبێك‏و بزووتنه‌وه‌یه‌ك ده‌یان به‌رامبه‌ر به‌هێزتر ده‌ركه‌وتین. بزوووتنه‌وه‌یه‌ك كه‌ ئیتر ناچار نه‌بوو بێ‌ده‌نگی‌ بكات‏و توانی‌ به‌به‌رچاوی‌ هه‌موو كۆنه‌په‌رستانه‌وه‌، له‌ده‌وڵه‌تی‌ عێراقه‌وه‌ تا حزبه‌ كۆنه‌په‌رسته‌كانی‌ كوردستان، وه‌كو قسه‌كه‌رو داكۆكی‌كه‌ری‌ سه‌رسه‌ختی‌ كۆمۆنیزم‏و مافه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌كوردستان ده‌ربكه‌وێت.

به‌م پێ‌یه‌ تا ئه‌و جێگایه‌ی‌ كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ عێراق مه‌سه‌له‌كه‌ ڕۆشنه‌. باس له‌سه‌ر لایه‌نگری‌ كردن یان به‌درۆخستنه‌وه‌ی‌ وه‌رگرتنی‌ ئیمكانات نی‌یه‌ له‌عێراق له‌و ده‌وره‌یه‌دا. به‌ڵكو له‌سه‌ر ته‌شخیص كردنی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌های‌ سیاسی‌ ئه‌م ئیمكانات وه‌رگرتنه‌ له‌ماوه‌ی‌ چه‌ند قۆناغێكی‌ دیاریكراودا كه‌ له‌ ئه‌نته‌رناسیۆنال-دا باسم كردوون تا هاتووه‌ گرانتر له‌سه‌رمان ته‌واو بووه‌. له‌كاتی‌ ته‌واو بوونی‌ شه‌ڕی‌ ئێران‏و عێراقه‌وه‌ تا كاتی‌ جیابوونه‌وه‌ی‌ ئێمه‌، په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ عێراقدا مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ جێگای‌ چاو پێیاخشاندنه‌وه‌و مشت‏ومڕ بوو له‌و حزبه‌دا. به‌داخه‌وه‌ ته‌نانه‌ت دوای‌ تاوانی‌ عێراق له‌ هه‌ڵه‌بجه‌و دواتر كوشتاری‌ ده‌یان هاوڕێ‌ی‌ خۆمان له‌ بۆمبارانی‌ كیمیایی‌ ئۆردوگای‌ ناوه‌ندیی‌ كۆمه‌ڵه‌، نه‌مانده‌توانی‌ به‌ یه‌كجاری‌ ئه‌ڵقه‌ی‌ ئه‌و په‌یوه‌ندی‌یه‌ی‌ كه‌ هه‌نگاو به‌ هه‌نگاوو به‌ئاڵوگۆڕی‌ هاوكێشه‌ سیاسی‌و عه‌سكه‌ری‌یه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌ ته‌نگتر ببووه‌وه‌ بپسێنین. به‌ڵام ئه‌وه‌ ئێمه‌ بووین كه‌ وه‌كو ڕابه‌رایه‌تی‌ ئه‌و حزبه‌ بۆ پچڕاندنی‌ هه‌میشه‌یی‌ ئه‌م په‌یوه‌ندی‌یه‌،هه‌رله‌ بار سووك كردنی‌ ته‌شكیلاته‌وه‌ له‌ خاكی‌ عێراقدا، تا ڕه‌خنه‌گرتنی‌ جدی‌ له‌و دیدگاو شێوه‌كاره‌ی‌ كه‌ ئه‌م كۆت‏وبه‌نده‌ی‌ پێویست‏و پاساو ده‌كرد، په‌یگیرانه‌ هه‌وڵمان دا (وه‌ له‌ مه‌حافله‌ قه‌ومی‌یه‌كانه‌وه‌ هه‌ر له‌م بابه‌ته‌ جنێوانه‌مان خوارد). وه‌ سه‌ره‌نجام، له‌ساڵی‌ ١٩٩١ه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ، به‌شی‌ هه‌ره‌زۆری‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ ئێران‏و كۆمه‌ڵه‌یان پێكده‌هێنا، ئه‌م په‌یوه‌ندی‌یه‌یان به‌ته‌وای‌ پچڕاند. زیاتر له‌ پێنج ساڵه‌ كه‌ به‌شی‌ هه‌ره‌زۆری‌ ئه‌و ته‌شكیلاته‌ پان‏و پۆڕه‌ی‌ ئه‌و كاته‌ له‌كوردستان، واته‌ ده‌یان نه‌فه‌رێكی‌ لـێ‌ده‌رچێت، له‌ژێر كۆنترۆڵـی‌ عێراق ده‌ركێشرانه‌ ده‌ره‌وه‌. له‌نێو ئه‌مانه‌دا زۆرێكیان خۆیان له‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌دا خۆیان ڕێك خست كه‌ نه‌ له‌ عێراق هیچ ئیمكاناتێك وه‌رده‌گرێت‏و نه‌ هیچ سانسۆرێك له‌سه‌ر ده‌ربڕینی‌ سه‌ربه‌خۆو ئازادانه‌ی‌ بۆچوون‏و سیاسه‌ته‌كانی‌ خۆی‌ له‌به‌رامبه‌ر ڕژێمی‌ عێراق‏و مه‌سه‌له‌كانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ عێراق‏دا قبووڵ‌ ده‌كات. جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ هه‌ر چه‌ندێك درۆ هه‌ڵبه‌ستێ‌و هات‏و هاوار بكات ناتوانێ‌ هیچ ئاڵوگۆڕێك له‌ حه‌قیقه‌تێكی‌ ساده‌دا بكات ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ من ئه‌ندامی‌ حزبێكم كه‌ هه‌رله‌سه‌ره‌تای‌ سه‌رهه‌ڵدانیه‌وه‌ هیچ جۆره‌ په‌یوه‌ندی‌یه‌كی‌ له‌گه‌ڵ‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‏و حزبه‌ كۆنه‌په‌رسته‌كانی‌ ناوچه‌كه‌دا نه‌بووه‌، وه‌ ئه‌و جه‌نابانه‌ش سه‌رانی‌ ڕێكخراوێكن كه‌ سه‌رباری‌ هه‌موو ئه‌م ڕووداوه‌ چاره‌نووس سازانه‌ی‌ ئه‌م پێنج ساڵه‌ له‌ ناوچه‌كه‌دا‏و سه‌رباری‌ هه‌موو ئه‌و ئه‌لته‌رنه‌تیڤانه‌ی‌ كه‌ له‌به‌رده‌میان‏دا بوو ئه‌م ده‌ست‏وپێ‌ به‌ستراوه‌یی‌یه‌یان هه‌روا قبووڵ‌ كردو خۆبادان به‌ به‌ره‌كاته‌ ماددی‌یه‌كانی‌ به‌م‏و به‌و ده‌فرۆشن. به‌م ته‌فاسیله‌وه‌ نازانم تا كه‌ی‌ ده‌كرێت له‌ پشت فۆرمۆڵه‌ی‌ "منصور حكمت خۆی‌ ته‌ئییدی‌ كردبوو" خۆت حه‌شار بده‌یت‏و ئه‌ندامانی‌ گومان كردووی‌ ته‌شكیلات خاو بكه‌یته‌وه‌. جه‌نابانی‌ ئازیز، به‌رله‌ ساڵی‌ ٩١ هه‌رچی‌یه‌ك بووبێ‌، لانی‌ كه‌م له‌و مێژووه‌ به‌دواوه‌ ئیتر "منصور حكمت ته‌ئییدی‌ ناكات". هۆیه‌كانیشم به‌هێمنی‌و مه‌تانه‌ته‌وه‌ بۆتان ڕوون كردووه‌ته‌وه‌. ئیتر كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتووه‌ كه‌ خۆتان مه‌سئولییه‌تی‌ سیاسه‌ته‌كانتان‏و وه‌زعییه‌تتان له‌ئه‌ستۆ بگرن.

له‌ڕووی‌ سیاسی‌یه‌وه‌ مه‌سه‌له‌ی‌ سه‌ره‌كی‌، هه‌روه‌كو ووتم، نه‌ك سات‏وسه‌ودای‌ ئه‌وان له‌گه‌ڵ‌ ڕژێمی‌ عێراق، به‌ڵكو په‌یوه‌ندی‌ نزیك‏و پشتیوانی‌كردنیانه‌ له‌ حزبه‌ كۆنه‌په‌رست‏و میللی‌ عه‌شیره‌تی‌یه‌كانی‌ كورد. ئه‌مه‌ میحوه‌رێكی‌ سه‌ره‌كی‌ ڕه‌خنه‌ی‌ ئێمه‌یه‌. جێ‌ی‌ سه‌رسوڕمانه‌ كه‌ له‌ هه‌موو شێرو ڕێوی‌ هێنانه‌وه‌كانی‌ ئه‌م جه‌نابانه‌دا ته‌نانه‌ت یه‌ك دێڕیش سه‌باره‌ت به‌م مه‌سه‌له‌یه‌ په‌یدا ناكه‌ی‌. له‌به‌رامبه‌ردا، زۆر به‌ ڕاشكاوی‌و ڕۆشنی‌و له‌ تریبونه‌ جیاجیاكانه‌وه‌ ئه‌م حزبه‌ دواكه‌وتووانه‌ به‌ خاوه‌ن صلاحییه‌تی‌ چاره‌نووسی‌ خه‌ڵكی‌ كوردو خاوه‌نی‌ شه‌رعی‌ی‌ ده‌سه‌ڵات له‌كوردستان ناو ده‌به‌ن. كۆمه‌ڵه‌ ئینسانێك كه‌ ناوی‌ خۆیان ناوه‌ سۆسیالیست، حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌ی‌ عێراق به‌تاوانی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ گوایه‌ "ته‌نها یه‌كێكه‌" له‌ ڕێكخراوه‌ چه‌په‌كانی‌ كوردستانی‌ عێراق حاشا لـێ‌ده‌كه‌ن‏‏و له‌به‌رامبه‌ردا به‌ هه‌ر به‌هانه‌یه‌ك یه‌كێتی‌و پارتی‌ به‌ "حزبه‌ سه‌ره‌كی‌یه‌كانی‌ كوردستان) ناو ده‌به‌ن، وه‌ له‌مه‌ش خراپتر، نه‌سیحه‌تی‌ ئه‌وه‌یان ده‌كه‌ن كه‌ به‌هۆی‌ ئه‌م "هێز هاوسه‌نگی‌یه‌ سیاسی‌"(!)یه‌ی‌ كه‌ ئێستا له‌ كۆمه‌ڵگای‌ كوردستان‏دا هه‌یه‌ وا باشتره‌ خودی‌ ئه‌مانه‌ش له‌په‌یوه‌ند به‌ ڕژێمی‌ عێراقه‌وه‌ "مه‌سه‌له‌ی‌ خه‌ڵك چاره‌سه‌ر بكه‌ن". چه‌پی‌ كوردستان به‌ ڕه‌سمی‌ ناناسن، له‌به‌رامبه‌ردا ده‌ حه‌قداری‌ بۆرژوا بۆ خه‌ڵكی‌ كوردستان ده‌ناسێنن. وه‌ ئه‌م دۆستایه‌تی‌یانه‌، به‌پێچه‌وانه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ عێراقه‌وه‌، نه‌ به‌ پێداویستی‌ ماددی‌ لێك ده‌ده‌نه‌وه‌و نه‌ به‌ عه‌شقیان بۆ "خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌"و، نه‌ به‌ مه‌لزوماتی‌ ئۆردوگاداری‌و ڕادیۆ داری‌و نه‌ به‌هیچ شتێكی‌ تر. ته‌نها به‌سه‌رسامی‌یه‌وه‌ ده‌ڕوانن، به‌جۆرێك كه‌ ده‌ڵـێ‌ی‌ هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ له‌ پرسیاره‌كه‌ حاڵی‌ نه‌بوون. واقعییه‌ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌وه‌نده‌ ئه‌م په‌یوه‌ندی‌یه‌یان به‌لاوه‌ به‌ڵگه‌نه‌ویست‏و سروشتی‌یه‌ كه‌ هه‌ست به‌ناكۆكی‌یه‌ك ناكه‌ن. ئه‌مه‌ ماهییه‌تی‌ سیاسی‌ خۆیانه‌. قسه‌یه‌كیان نی‌یه‌ بیكه‌ن.

ڕه‌خنه‌ی‌ ئێمه‌ له‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ئه‌مڕۆ، گۆشه‌یه‌كی‌ بچووكه‌ له‌ ڕه‌خنه‌ی‌ ئێمه‌ له‌ خودی‌ چاوگی‌ سه‌ره‌كی‌ی‌ ئه‌م كۆنه‌په‌رستی‌یه‌ له‌ ناوچه‌كه‌دا. عێراق‏و هه‌موو كوردستان قه‌ڵه‌مڕه‌وێكی‌ كاری‌ بزووتنه‌وه‌ی‌ ئێمه‌و هه‌ردوو حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌ی‌ عێراق‏و ئێرانه‌. خه‌تای‌ ئێمه‌ نی‌یه‌ كه‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ئه‌مڕۆمان له‌ كه‌ناری‌ ڕه‌وته‌ میللی‌- عه‌شیره‌تی‌یه‌كاندا په‌یدا كردووه‌. خه‌تای‌ ئێمه‌ نی‌یه‌ كه‌ ئه‌مانه‌ به‌رامبه‌ر به‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ كرێكاری‌ی‌ عێراق نه‌ك له‌پاڵـێ‌ ئه‌و سه‌ریان ده‌رهێناوه‌. هیچ پیڵانێكی‌ عه‌جیب‏و غه‌ریب بۆ تاڵ‌ كردنی‌ ژیان له‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ له‌ئارادا نی‌یه‌. ئه‌مه‌ حه‌ره‌كه‌تی‌ مه‌شروع‏و سیاسی‌و پێشڕه‌وی‌ ڕه‌وتێكه‌ كه‌ خه‌ریكه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م كۆنه‌په‌رستی‌یه‌دا له‌ ناوچه‌كه‌ به‌رامبه‌ركێ‌ ده‌كات‏و له‌كاتی‌ كاردا بێگومان جاروبار یه‌خه‌ی‌ پارێزه‌رانی‌ ئه‌م كۆنه‌په‌رستی‌یه‌ش ده‌گرێ‌. ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ئه‌مڕۆ سیاسه‌تی‌ پشتیوانی‌كردنی‌ خۆی‌ له‌م حزبه‌ دواكه‌وتووانه‌ به‌ چ فۆرمۆڵه‌یه‌ك بۆخۆی‌ پاساو ده‌كات‏و ده‌رخواردی‌ ئه‌ندامانی‌ ده‌دات بۆ ئێمه‌ هیچ گرنگی‌یه‌كی‌ نی‌یه‌. ئێمه‌ گروپه‌ سیاسی‌یه‌كان نه‌ك له‌سه‌ر بناغه‌ی‌ بوونی‌ ڕادیۆو مه‌قه‌ڕو چا ده‌مكردن‏و پاسه‌وانی‌كردنیان، به‌ڵكو له‌سه‌ر سیاسه‌تیان قه‌زاوه‌ت ده‌كه‌ین.

سیاسه‌تی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ئه‌مڕۆ له‌ ناوچه‌كه‌دا، چ له‌ په‌یوه‌ند به‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراقه‌وه‌و چ به‌تایبه‌تی‌ له‌به‌رامبه‌ر حزبه‌ میللی‌یه‌كانی‌ كورددا، سیاسه‌تێكی‌ ئیفلاس كردوو و غه‌یره‌ قابیلی‌ دیفاعه‌. ئه‌م پرسیاره‌ به‌ سه‌ر سه‌ری‌ ڕابه‌رانی‌ ئه‌مڕۆی‌ ئه‌م ڕێكخراوه‌وه‌ هه‌ڵواسراوه‌. به‌داخه‌وه‌ جنێودان به‌ منصور حكمت‏و درۆ هه‌ڵبه‌ستن له‌مه‌ڕ مێژوویه‌كی‌ به‌ڵگه‌دارو خه‌وش هه‌ڵنه‌گر وه‌ڵامی‌ ئه‌م پرسیاره‌ سیاسی‌یه‌ واقعی‌یه‌ ناداته‌وه‌. دوای‌ نیشتنه‌وه‌ی‌ هه‌موو گه‌ردو خۆڵه‌كان‏و كرانه‌وه‌ی‌ هه‌موو عوقده‌كان، دیسانه‌وه‌ ئه‌م پرسیاره‌ باقی‌یه‌ كه‌ ئه‌مه‌ چ سیاسه‌تێكه‌؟ ئه‌مه‌ چ هه‌ڵبژاردنێكی‌ سیاسی‌ ڕسوایه‌؟ ئه‌مه‌ بناغه‌ی‌ مه‌سه‌له‌كه‌یه‌. هه‌ڵاتن له‌ده‌ستی‌ ئیمكانی‌ نی‌یه‌.

جه‌نابی‌ ئیلخانی‌ زاده‌ له‌وه‌ڵامدا گوتبووی‌ كه‌ ئه‌مه‌ به‌هایه‌كه‌ كه‌ ڕێكخراوه‌یه‌كه‌یان به‌وپه‌ڕی‌ مه‌یلی‌ خۆیه‌وه‌ له‌پێناوی‌ به‌هره‌مه‌ند بوون له‌ ئۆردوگاو ڕادیۆ له‌ناو خاكی‌ عێراقدا ده‌یدات. ئه‌م وه‌ڵامه‌ به‌ڕای‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ به‌ئه‌ندازه‌ی‌ كافی‌ "خه‌باتكارانه‌" نه‌هاتووه‌ته‌ به‌رچاوو ئه‌و وه‌كو ڕاستكردنه‌وه‌یه‌ك بۆ عومه‌ری‌ ئیلخانی‌زاده‌ ڕاده‌گه‌یه‌نێ‌ كه‌ نه‌خێر باس له‌سه‌ر به‌هره‌مه‌ند بوون له‌ ڕادیۆو ئۆردوگا نی‌یه‌، به‌ڵكو ئه‌م سیاسه‌ته‌ مه‌رجی‌ "خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌" كردنی‌ ڕێكخراوه‌كه‌یانه‌. خۆشبه‌ختانه‌ نه‌ ئه‌مڕۆو نه‌ له‌وپه‌ڕی‌ زاڵبوونی‌ قودسییه‌تی‌ چه‌ك به‌سه‌ر بزووتنه‌وه‌ی‌ چه‌پدا، "خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌" به‌شێك نه‌بووه‌ له‌ موقه‌دده‌ساته‌ فكری‌یه‌كانی‌ ئێمه‌و نابێته‌ مایه‌ی‌ هیچ گه‌وره‌كردنه‌وه‌و پیرۆز ڕاگرتنێكی‌ ئۆتۆماتیكی‌یانه‌ له‌لایه‌ن ئێمه‌وه‌. موجاهیدین‏و تاڵیبان‏و حه‌ماس‏یش "خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌" ده‌كه‌ن بێ‌ئه‌وه‌ی‌ هیچ ڕێزێكیان لای‌ ئێمه‌ هه‌بێت. ئێمه‌ وه‌كو كه‌سانی‌ كۆمۆنیست به‌رله‌وه‌ی‌ سه‌رنجمان بچێته‌ سه‌ر نیتاق‏و مه‌تاره‌ی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ ده‌چێته‌ سه‌ر سیاسه‌ت‏و هه‌ڵوێسته‌كانی‌ ئه‌وان كه‌ به‌داخه‌وه‌ هیچ ناچێته‌ دڵه‌وه‌. بۆچوونی‌ من سه‌باره‌ت به‌ خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌ی‌ له‌چه‌شنی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان، پێشتر وه‌له‌ناویاندا له‌ ئۆرگانی‌ مركزی‌ خودی‌ حزبی‌ كۆمۆنیستی‌ ئێران‏و له‌ بڕیارنامه‌كه‌م سه‌باره‌ت به‌ پره‌نسیپه‌كانی‌ هه‌ڵسووڕانی‌ عه‌سكه‌ریی‌ كۆمه‌ڵه‌ (په‌سه‌ندكراوی‌ كۆنگره‌ی‌ شه‌شه‌می‌ كۆمه‌ڵه‌)، كه‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ هێشتا ده‌بێ‌ به‌پێ‌ی‌ ئه‌وه‌ كار بكات، به‌ دوورودرێژی‌ به‌یان كراوه‌و له‌به‌رئه‌مه‌ تكا ئه‌كه‌م ئه‌م سفره‌ دواكه‌وتووه‌ی‌ قودسییه‌تی‌ چه‌ك لێره‌دا ڕانه‌خات. جگه‌ له‌مه‌ش، ئه‌وان ده‌بێ‌ لوتف بفه‌رموون‏و ئامارێكیش له‌ قه‌واره‌ی‌ خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌ی‌ پێنج ساڵی‌ ڕابردوویان كه‌ وادیاره‌ ئه‌م هه‌موو ئۆپۆتۆنیزم‏و ڕاست ڕه‌وی‌یه‌ قه‌ره‌بوو ده‌كاته‌وه‌، بخه‌نه‌ به‌رده‌م خوێنه‌رانی‌ خۆیان. واقعییه‌ت ئه‌وه‌یه‌، وه‌ هه‌موو چاودێرانی‌ مه‌سه‌له‌كانی‌ كوردستان ده‌زانن، كه‌ یه‌كه‌مین سیاسه‌تی‌ مل كه‌چ بوون بۆ عێراق‏و دڵ‏ڕاگرتنی‌ حزبه‌ میللی‌یه‌كانی‌ كورد، ڕه‌تكردنه‌وه‌ی‌ هه‌رجۆره‌ ئیمكانێكی‌ ماددی‌ ڕێكخراوه‌كه‌یان بووه‌ بۆ هێنان‏و بردنی‌ هێزی‌ چه‌كدار، چ جای‌ بگات به‌ خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌. به‌بڕوای‌ من جه‌نابی‌ ئیلخانی‌زاده‌ فۆرمۆڵبه‌ندی‌یه‌كی‌ سیاسی‌ترو قابیلی‌ ده‌رك ترو ڕاستگۆیانه‌تری‌ له‌مه‌سه‌له‌كه‌ به‌ده‌سته‌وه‌ دابوو. ده‌ربڕینه‌كه‌ی‌ جه‌نابی‌ موهته‌دی‌ خه‌باتكارانه‌تر نی‌یه‌، ته‌نها مناڵانه‌تره‌.

په‌یوه‌ندی‌ ئه‌مڕۆی‌ ئه‌م ڕێكخراوه‌ له‌گه‌ڵ‌ ڕژێمی‌ عێراق‏و یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌و پارتی‌ بارزانی‌ به‌ هیچ جۆرێك قابیلی‌ دیفاع نی‌یه‌. ئه‌گه‌ر ئه‌م ڕێكخراوه‌ سۆسیالیست بووایه‌، ئه‌گه‌ر ڕابه‌رانی‌ ته‌نانه‌ت به‌ یه‌ك مانای‌ گشتی‌ش چه‌پ‏گه‌را بووایه‌ن‏و ئاسۆیه‌كیان هه‌بووایه‌، زۆر به‌رله‌ئێستا ده‌بووایه‌ خێرو به‌ره‌كه‌تی‌ ئه‌م ڕه‌وتانایه‌ن بدایه‌ته‌وه‌ به‌ڕوویانداو، له‌ ساحه‌ی‌ سیاسی‌ عێراق‏و كوردستاندا له‌ كه‌ناری‌ خه‌ڵك‏و كۆمۆنیسته‌كان ڕابووه‌ستنایه‌. به‌ڵام له‌ ڕێكخراوێكی‌ میللی‌ كورد له‌ یه‌كێك له‌ پارچه‌كانی‌ كوردستان، ڕێكخراوێك كه‌ هه‌موو تێڕوانینێكی‌ بۆ سه‌ركه‌وتن، به‌تفه‌نگه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆناوشارو چه‌ند ڕۆژێك شان به‌شانی‌ حزبی‌ دیموكرات لاسایی‌ كردنه‌وه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌و بارزانی‌یه‌، ئه‌مه‌ چاوه‌ڕوانی‌یه‌كی‌ بێ‌جێ‌به‌. مه‌سه‌له‌كه‌ لێره‌دایه‌ كه‌ كه‌سانێك كه‌ ته‌نانه‌ت له‌ جه‌رگه‌ی‌ ئاڵوگۆڕێكی‌ وا گه‌وره‌دا، شێوازو ئاینده‌ی‌ خۆیان له‌سه‌ر چه‌ند تێبینی‌یه‌كی‌ ئاوا وورد بینا ده‌كه‌ن، له‌ وه‌دیهێنانی‌ هه‌ر ئه‌و خه‌ونه‌ هیچه‌ی‌ خۆشیان بێ‌ توانا ده‌مێننه‌وه‌.


منصور حكمت


Kurdish translation: Saeed Ahmad
hekmat.public-archive.net #0970kuT.html